Quan hệ sản xuất là một phần quan trọng trong quá trình sản xuất vật chất. Bài viết này sẽ giải đáp câu hỏi về ý nghĩa và thành phần của quan hệ sản xuất.
Danh sách nội dung bài viết.
Định nghĩa quan hệ sản xuất là gì?
Trước khi khám phá khái niệm về quan hệ sản xuất, chúng tôi muốn giới thiệu một số khái niệm liên quan để mang lại sự hiểu biết rõ ràng hơn về vấn đề này.
Con người tác động vào thế giới tự nhiên để sản xuất các sản phẩm và vật chất phục vụ nhu cầu của mình.
Sản xuất vật chất đóng vai trò cơ bản trong ba yếu tố của sản xuất xã hội, bao gồm sản xuất vật chất, sản xuất tinh thần và sản xuất bản thân con người.
Vậy, quan hệ sản xuất có ý nghĩa gì?
Quan hệ sản xuất là thuật ngữ dùng để ám chỉ liên kết giữa con người trong quá trình sản xuất và tái sản xuất các đồ vật (sản phẩm) của xã hội. Đây là một khía cạnh biểu thị sự sở hữu vật chất trong quá trình sản xuất, tổ chức và quản lý sản xuất, cũng như việc phân phối các sản phẩm đã được sản xuất.
Trong quá trình phát triển lịch sử, quan hệ sản xuất hình thành một cách khách quan và không phụ thuộc vào ý chí của con người. Quan hệ sản xuất được xây dựng dựa trên sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Quan trọng trong việc phân biệt hình thái kinh tế – xã hội này và hình thái kinh tế – xã hội khác là quan hệ sản xuất. Đây là quan hệ cơ bản quyết định tất cả các quan hệ xã hội khác của con người.
Quan hệ sản xuất bao gồm những thành phần cấu thành nào?
Phần trên đã giúp chúng ta hiểu về khái niệm quan hệ sản xuất. Trong phần này, chúng ta sẽ tiếp tục khám phá các thành phần cấu thành quan hệ sản xuất.
Xét về cấu trúc, quan hệ sản xuất được hình thành từ ba mối quan hệ:
Quan hệ sở hữu về nguồn lực sản xuất;
Quan hệ tổ chức quản lý và giao tiếp hoạt động với nhau.
Quan hệ phân phối công việc.
Ba quan hệ này trong quan hệ sản xuất tương hỗ với nhau.
Các thành phần hình thành của quan hệ sản xuất.
Quan hệ sở hữu về nguồn lực sản xuất
Quan hệ sở hữu là một quan hệ xã hội giữa con người trong việc chiếm hữu tài sản trong xã hội. Để có quan hệ sở hữu, cần ít nhất hai người tham gia. Sở hữu về tư liệu sản xuất là một quan hệ chiếm hữu giữa con người và con người hoặc giữa các cộng đồng con người trong việc chiếm hữu tài liệu sản xuất xã hội.
Tư liệu sản xuất đóng vai trò quan trọng trong các quan hệ khác nhau vì nó là trung tâm của quan hệ sản xuất. Người sở hữu tư liệu sản xuất sẽ quyết định về tổ chức, quản lý sản xuất và phân phối sản phẩm.
Có hai hình thức cơ bản của sở hữu về tư liệu sản xuất, bao gồm sở hữu tư nhân và sở hữu xã hội về tư liệu sản xuất.
Mối quan hệ trong tổ chức và quản lý sản xuất
Quan hệ giữa việc tổ chức sản xuất và phân công lao động giữa các tập đoàn người đóng vai trò quan trọng trong việc quyết định quy mô, tốc độ và hiệu quả của nền sản xuất. Nó có thể thúc đẩy hoặc ngăn chặn sự phát triển của nền sản xuất xã hội.
Mối quan hệ phân phối sản phẩm lao động
Quan hệ giữa các tập đoàn người trong việc phân chia các nguồn lực và của cải xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc phân phối sản phẩm lao động, là một khâu quan trọng trong quá trình tái sản xuất xã hội.
Vai trò của quan hệ này là thúc đẩy tốc độ phát triển kinh tế, tăng cường sự linh hoạt và sự sản xuất trong kinh tế xã hội. Ngược lại, nếu quá trình phân phối sản phẩm lao động không được thực hiện tốt, có thể gây trì trệ và hạn chế quá trình sản xuất.
Vai trò quyết định của quan hệ sở hữu tư liệu sản xuất trong quan hệ quản lý, tổ chức sản xuất và quan hệ phân phối sản phẩm lao động được tóm lại như sau.
Quan hệ quản lý tổ chức sản xuất và quản lý phân phối sản phẩm lao động có thể ảnh hưởng đến quan hệ sở hữu. Chúng có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự phát triển của quan hệ sở hữu. Để đảm bảo quá trình tái sản xuất xã hội diễn ra liên tục, các khâu cần thống nhất và liên thông.
Mối liên hệ giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất
Vị trí của quan hệ sản xuất trong mối quan hệ với lực lượng sản xuất là một mặt mật thiết trong phương thức sản xuất.
Mối liên hệ giữa quan hệ sản xuất và lực lượng sản xuất.
Liên hệ giữa cơ cấu sản xuất và năng lực sản xuất
Mối quan hệ giữa sản xuất và lực lượng sản xuất là một mối quan hệ khách quan và tồn tại trong mọi quá trình sản xuất. Lực lượng sản xuất là nội dung kinh tế của quá trình sản xuất, trong khi quan hệ sản xuất là hình thức xã hội của quá trình đó. Để thực hiện quá trình sản xuất vật chất, con người phải thực hiện cả hai mối quan hệ này. Quan hệ sản xuất sẽ không thể tồn tại nếu thiếu bất kỳ một trong hai mối quan hệ này.
Lực lượng sản xuất đóng vai trò quyết định quan trọng
Luôn có xu hướng biến đổi không ngừng trong sản xuất xã hội theo hướng tiến bộ. Sự biến đổi này bắt nguồn từ sự phát triển của công cụ lao động và lực lượng sản xuất.
Trong quá trình lịch sử, lực lượng sản xuất luôn thay đổi và phát triển. Đây là yếu tố không thể thiếu. Vì nó là yếu tố động và cách mạng nhất, lực lượng sản xuất đóng vai trò quan trọng trong quan hệ giữa lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất.
Quan hệ sản xuất sẽ không phù hợp với sự phát triển của lực lượng sản xuất khi nó đạt đến một mức độ nhất định.
Tác động của quan hệ sản xuất đến lực lượng sản xuất
Sự phát triển của lực lượng sản xuất xác định quan hệ sản xuất, nhưng quan hệ sản xuất có sự độc lập tương đối và ảnh hưởng trở lại vào sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Mục đích xã hội của nền sản xuất, cách tổ chức và quản lý sản xuất, cùng với sự phát triển của nhu cầu về lợi ích vật chất và tinh thần, đều được quy định bởi quan hệ sản xuất. Như vậy, hệ thống các yếu tố tác động trở lại lực lượng sản xuất đã được hình thành.
Khi quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, nó sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của lực lượng sản xuất. Điều này sẽ thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển.
Nếu quan hệ sản xuất không phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất, sẽ có sự kìm hãm, cản trở sự phát triển của lực lượng sản xuất.
Tác động tiêu cực của quan hệ sản xuất đối với sự phát triển lực lượng sản xuất chỉ có ý nghĩa tương đối. Quan hệ sản xuất sẽ được thay thế bằng một quan hệ mới phù hợp hơn khi không phù hợp với trình độ phát triển của lực lượng sản xuất. Điều này là xu hướng tự nhiên trong quá trình phát triển sản xuất và kinh tế.
Vậy, bài viết trên đã giải đáp câu hỏi về ý nghĩa của quan hệ sản xuất và các thành phần tạo nên quan hệ đó. Đồng thời, nó cũng chỉ ra vị trí của quan hệ sản xuất trong mối quan hệ với lực lượng sản xuất.