Số trung bình (Average figure)

Định nghĩa.

Số trung bình được dịch là Average figure.

Số bình quân là chỉ số thể hiện tính chất chung của một tổng thể bao gồm nhiều đơn vị tương tự, được xác định dựa trên một tiêu chí cụ thể.

Thuật ngữ liên quan

Số tuyệt đối (Absolute figure) là một chỉ số thể hiện kích thước, khối lượng của các hiện tượng hoặc quá trình kinh tế – xã hội, trong một khung thời gian và không gian cụ thể.

Số tương đối (Relative figure) là một chỉ số thể hiện mối quan hệ so sánh giữa hai đại lượng tuyệt đối của hiện tượng nghiên cứu.

Tính chất của số trung bình

Số bình quân là khía cạnh phổ biến nhất, mô tả các đặc điểm chung của hiện tượng kinh tế – xã hội trong các điều kiện không gian và thời gian cụ thể.

Tiền lương trung bình của công nhân trong doanh nghiệp là mức lương phổ biến nhất, đại diện cho các mức lương khác nhau của từng công nhân trong doanh nghiệp.

Ngoài ra, số trung bình cũng được sử dụng để so sánh đặc điểm của các hiện tượng không có cùng quy mô hoặc để đánh giá mức độ đồng đều của các đơn vị tổng thể.

Lưu ý.

Để số bình quân có ý nghĩa thực tế, điều kiện chủ yếu là chỉ tiêu này phải được tính cho các đơn vị có cùng tính chất (thường gọi là tổng thể đồng chất). Để đạt được điều này, ta cần dựa trên cơ sở phân tổ thống kê một cách khoa học và chính xác.

Phân loại các loại số trung bình

Trong thống kê kinh tế – xã hội, có nhiều loại số bình quân được sử dụng như: số bình quân số học, số bình quân điều hoà, số bình quân hình học (số bình quân nhân), mốt và trung vị.

Trong việc đóng góp vào quá trình bình quân hoá, các thành phần tham gia được xem xét theo vai trò khác nhau, và số bình quân chung được phân chia thành hai loại: bình quân giản đơn và bình quân gia quyền.

Số bình quân giản đơn được tính dựa trên các thành phần tham gia vào quá trình bình quân hoá có vai trò đóng góp tần số như nhau.

Gia quyền trung bình: được tính dựa trên sự tham gia của các thành phần trong quá trình bình quân hoá, với mỗi thành phần có mức đóng góp khác nhau về qui mô.

(Tài liệu tham khảo: Một số thuật ngữ thống kê phổ biến, Tổng cục thống kê, NXB Thống kê).