Thời gian lao động xã hội cần thiết (Socially necessary labour time) là thời gian trung bình của lao động xã hội để sản xuất hàng hóa.

Hình vẽ minh hoạ (Nguồn: brendanmcooney).

Thời gian làm việc xã hội cần thiết

Khái niệm.

Thời gian lao động xã hội cần thiết trong tiếng Anh được gọi là Socially necessary labour time.

Giá trị của hàng hóa phụ thuộc vào lao động xã hội, sự nỗ lực của người sản xuất hàng hóa được thể hiện trong sản phẩm. Do đó, lượng giá trị của hàng hóa được đo bằng lượng lao động cần dùng để sản xuất ra nó. Lượng lao động này được tính bằng thời gian lao động.

Nếu vậy, người ta có thể hiểu rằng, người sản xuất ra hàng hóa càng lười biếng hay càng vụng về bao nhiêu thì lượng giá trị hàng hóa của anh ta lại càng lớn bấy nhiêu.

Vì anh ta cầng mất nhiều thời gian hơn để sản xuất hàng hóa đó. Tại đây, lao động tạo thành hiện thực của giá trị, là một loại lao động giống nhau của con người, là chi phí của cùng một sức lao động của con người; nó có tính chất của một sức lao động xã hội trung bình…

Vì vậy, để sản xuất một sản phẩm cụ thể, chỉ cần sử dụng thời gian lao động trung bình cần thiết hoặc “thời gian lao động xã hội cần thiết”.

Điều đó cũng có nghĩa là, trong thực tế, có nhiều người cùng sản xuất một loại hàng hóa, nhưng điều kiện sản xuất, trình độ tay nghề, năng suất lao động khác nhau, do đó thời gian lao động hao phí để sản xuất ra hàng hóa đó là khác nhau, tức là có mức hao phí lao động cá biệt khác nhau.

Tuy nhiên, giá trị của hàng hoá không phải do mức hao phí lao động cả biệt hay thời gian lao động cả biệt qui định, mà nó được đo bởi thời gian lao động xã hội cần thiết.

Thời gian lao động xã hội cần thiết là thời gian lao động cần để sản xuất ra một hàng hóa nào đó trong những điều kiện sản xuất bình thường của xã hội với một trình độ trang thiết bị trung bình, với một trình độ thành thạo trung bình và một cường độ lao động trung bình trong xã hội đó.

Một yếu tố quan trọng trong việc sản xuất hàng hoá là mức độ tốn kém của lao động xã hội, được tính bằng thời gian lao động xã hội trung bình.

Thường thì thời gian lao động xã hội cần thiết gần sát với thời gian lao động cá biệt (mức hao phí lao động cá biệt) của người sản xuất hàng hóa nào cung cấp đại bộ phận hàng hóa đó trên thị trường.

Thời gian làm việc xã hội không cố định và thay đổi tùy thuộc vào trình độ thành thạo trung bình, sức lao động trung bình, và điều kiện trang bị kỹ thuật trung bình của xã hội ở mỗi quốc gia khác nhau, phụ thuộc vào sự phát triển của lực lượng sản xuất.

Khi thời gian lao động xã hội cần thiết thay đổi (cao hay thấp) thì lượng giá trị của hàng hóa cũng sẽ thay đổi.

Do đó, chỉ có lượng lao động xã hội cần thiết hoặc thời gian lao động xã hội cần thiết để sản xuất một hàng hóa mới quyết định đại lượng giá trị của hàng hóa đó.