Ai được xem là tầng lớp trung lưu tại Việt Nam?

Theo tiêu chuẩn quốc tế, hộ gia đình Việt Nam được phân loại thành 5 tầng lớp kinh tế dựa trên mức tiêu thụ hàng ngày trung bình của mỗi người trong năm 2011, được tính bằng sức mua tương đương (PPP).

Nhóm người khó khăn cùng cực, mức sống dưới 1,9 USD/ngày.

Nhóm người khó khăn vừa phải, mức tiêu dùng dao động từ 1,9 – 3,2 USD/người/ngày.

Nhóm người có khả năng mất mát về mặt kinh tế, tiêu dùng từ 3,2 đến 5,5 USD/người/ngày.

Nhóm bảo vệ về kinh tế, tiêu dùng từ 5,5 đến 15 USD/người/ngày.

Tầng lớp trung lưu toàn cầu, mức sinh hoạt trên 15 USD/người/ngày.

Hình ảnh: Bán lẻ tại châu Á.

Trong báo cáo, nhóm tác giả xem những hộ gia đình trong 2 nhóm cuối là “tầng lớp người tiêu dùng”, vì họ có thu nhập đủ để chi trả các chi phí hàng ngày, chấp nhận được sự biến động về thu nhập và có thể tiêu dùng các hàng hóa và dịch vụ không thiết yếu.

Giới thượng lưu Việt Nam tập trung nhiều ở khu vực nào?

Trong thời gian từ 2014 đến 2016, theo dữ liệu cũ, có khoảng 3 triệu người Việt gia nhập vào tầng lớp trung lưu toàn cầu. Về mặt địa lý, tầng lớp này tập trung chủ yếu ở khu vực thành thị, với khoảng 89% dân số thuộc lớp an toàn về kinh tế và 29% thuộc tầng lớp trung lưu.

Mức an toàn kinh tế dẫn đầu ở khu vực Đông Nam với tỷ lệ 91%, trong khi khu vực Trung du và miền núi phía Bắc có tỷ lệ thấp hơn nhiều, chỉ là 44%. Tại khu vực Đồng bằng sông Hồng, tầng lớp này chiếm 81,8%.

Tại khu vực Đồng bằng sông Hồng (bao gồm Hà Nội), 18,7% dân số thuộc tầng lớp trung lưu, trong khi đó tại khu vực Đông Nam (bao gồm TPHCM), tỷ lệ này lên đến 28,2%.

Tầng lớp trung lưu ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển kinh tế Việt Nam?

Theo báo cáo, tầng lớp người tiêu dùng giàu có đang có những thay đổi trong thói quen tiêu dùng, gây ảnh hưởng đến nhu cầu kết nối ở Việt Nam, đặc biệt là ở khu vực thành thị và ven đô. Ngoài việc kết nối vật lý, những thay đổi này đồng nghĩa với việc nhu cầu vận chuyển và logistics, truy xuất nguồn gốc, an toàn, kịp thời và chất lượng cũng tăng cao. Có hai xu hướng đang xuất hiện, gây ra những thách thức mới trong kết nối. Đó là thay đổi trong tiêu thụ thực phẩm và sự bùng nổ của thương mại điện tử.

Với sự tăng thu nhập và sự thay đổi về dân số, mô hình chi tiêu về chế độ ăn uống và thực phẩm đã có những thay đổi đáng kể. Theo dữ liệu từ cuộc điều tra về mức sống dân cư (VHLSS), tỷ lệ chi tiêu cho lương thực chính là gạo của dân cư đô thị Việt Nam đã giảm từ 25% vào năm 2002 xuống dưới 10% vào năm 2016.

Trong chi tiêu mua thực phẩm, tầng lớp dân cư này dành tỷ trọng lớn nhất cho các sản phẩm động vật như thịt, trứng và cá, với tỷ lệ hơn 38% trong năm 2016.

Theo khảo sát của ĐH Adelaide năm 2016-2017 trên 2.000 hộ gia đình đô thị tại Hà Nội, TPHCM và 2 thành phố trực thuộc tỉnh, có hơn 60% chi tiêu thực phẩm dành cho thực phẩm tươi sống trên tất cả các nhóm thu nhập ở TPHCM và Hà Nội. Nếu tính cả số lượng thực phẩm tiêu thụ ngoài gia đình, con số này có thể đạt gần 70%.

Khi thu nhập tăng, mọi người thường tăng chi tiêu cho thực phẩm để nâng cao chất lượng. Ở Việt Nam, điều này bao gồm việc chuyển sang sử dụng gạo chất lượng cao hơn và giảm thiểu việc ăn thịt, cũng như tăng chi phí mua sữa, đồ uống và ăn uống tại nhà hàng.

Với việc có khoảng 82% dân số có thể truy cập vào băng thông di động, người tiêu dùng thành thị ở Việt Nam đang được hưởng lợi từ kết nối kỹ thuật số. Họ nhanh chóng trở thành khách hàng thương mại điện tử trong các lĩnh vực như thực phẩm (14%), điện tử (3%), quần áo và giày dép (11%), máy móc (9%), và đồ nội thất, gỗ và đồ dùng gia đình (6%).

Việt Nam nằm trong top 3 thị trường thương mại điện tử lớn nhất ở khu vực Đông Nam Á, với quy mô 2,8 tỷ USD. Indonesia đứng đầu với 12,2 tỷ USD năm 2018, tiếp theo là Thái Lan với 3 tỷ USD. Những yếu tố quan trọng góp phần vào sự phát triển thương mại điện tử ở Việt Nam bao gồm dân số đông đúc (92 triệu người), tầng lớp người tiêu dùng mới nổi chiếm 70% dân số và có xu hướng tăng nhanh, cùng với nền kinh tế đang phát triển với tốc độ tăng trưởng trung bình 5,9% trong 10 năm qua.