Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng khám phá về năng lượng thủy điện – một nguồn năng lượng được coi là rẻ nhất và đáng tin cậy nhất trong các nguồn năng lượng tái tạo, tuy nhiên hiện vẫn chưa khai thác hết tiềm năng của nó ở Việt Nam và trên toàn thế giới.

Thủy điện hay còn được gọi là năng lượng thủy điện hoặc thủy năng, là một loại năng lượng sử dụng sức mạnh của nước đang chuyển động, ví dụ như nước chảy qua thác, để sản xuất điện.

Lực lượng này đã được con người sử dụng trong hàng ngàn năm. Hơn 2000 năm trước, người dân ở Hy Lạp đã sử dụng dòng nước để quay bánh xe của nhà máy xay lúa thành bột. Hiện nay, thủy điện là loại năng lượng tái tạo phổ biến nhất, chiếm hơn 18% tổng công suất phát điện trên toàn cầu vào năm 2019.

Thủy điện có tiềm năng lớn trong việc giảm phát thải carbon. Lượng khí nhà kính thường rất thấp, thường dưới 1% so với các nhà máy điện than. Ngoài ra, thủy điện cũng có thể cung cấp dịch vụ quản lý năng lượng và nước, đồng thời hỗ trợ các nguồn năng lượng tái tạo khác như gió và mặt trời bằng cách lưu trữ và cân bằng tải.

Nguyên tắc hoạt động của Thủy điện

Công trình thủy điện sử dụng chênh lệch tiềm năng của nước để tạo ra điện bằng cách chuyển đổi năng lượng từ hai điểm có độ cao khác nhau.

Một cách để thực hiện điều này là đẩy một dòng nước qua một hệ thống thủy lực nối hai điểm ở độ cao khác nhau được gọi là mớn nước. Trong quá trình này, nước tăng tốc độ khi năng lượng tiềm năng được chuyển đổi thành năng lượng động. Năng lượng động này sau đó được chuyển đổi thành năng lượng cơ và cuối cùng được máy phát điện chuyển đổi thành năng lượng điện.

Cuối cùng, nước trong tuabin được thải trở lại sông, di chuyển một cách chậm rãi và có năng lượng tiềm năng tương ứng với độ cao của cửa xả.

Lợi ích và hạn chế của Năng lượng thủy điện

1. Lợi ích

2. Hạn chế

Việc tập trung vào sản lượng nước trong nhiều hồ chứa đã dẫn đến việc không đủ nước cung cấp cho các mục đích sử dụng khác như cấp nước sinh hoạt, tưới tiêu, giao thông và thuỷ sản ở vùng hạ du. Xây dựng các con đập quy mô lớn có thể gây ra thiệt hại địa chất nghiêm trọng.

Tác động của Thủy điện đối với Môi trường, Xã hội

1. Ảnh hưởng đến môi trường

Các nhà máy thủy điện không gây ra ô nhiễm không khí từ việc đốt nhiên liệu như các nhà máy nhiệt điện. Thay vào đó, chúng chỉ thải ra một lượng nhỏ khí CO2 và metan, trong khi không thải các khí độc hại chủ yếu từ các hồ trữ.

Tuy nhiên, nhà máy thủy điện mang đến một số ảnh hưởng không tốt khác cho môi trường như:

2. Ảnh hưởng đến cộng đồng

Tình hình khai thác điện thủy điện tại Việt Nam

Việt Nam có tiềm năng lớn trong lĩnh vực thủy điện. Với địa hình và khí hậu thuận lợi, Việt Nam thuộc vùng khí hậu nhiệt đới, nóng ẩm mưa nhiều, nước ta sở hữu 2860 sông ngòi lớn nhỏ trải dài trên toàn quốc, trong đó có hai hệ thống sông lớn nhất là sông Cửu Long ở Nam Bộ và sông Hồng ở Bắc Bộ. Ngoài ra, đất nước còn có nguồn thế năng lớn nhờ chênh lệch địa hình từ Bắc vào Nam, với bờ biển dài hơn 3400 km và thay đổi độ cao từ hơn 3100m cho đến mực nước biển.

Theo nghiên cứu đánh giá, Việt Nam có khả năng tận dụng nguồn công suất thủy điện ở mức từ 25.000 đến 26.000 MW, tương đương với khoảng 90 đến 100 tỷ kWh điện. Tuy nhiên, tiềm năng về công suất thủy điện có thể còn lớn hơn với ước tính từ 30.000 đến 38.000 MW.

Cho đến năm 2018, đã có tổng cộng 80 dự án thủy điện lớn và thủy điện vừa được đưa vào hoạt động, với tổng công suất lắp máy là 15.999 MW.

Năng lượng thủy điện đã, đang và sẽ trở thành một nguồn năng lượng tái tạo phát triển nhanh, có tác động mạnh đến môi trường, kinh tế và xã hội. Hy vọng bài viết đã cung cấp cho bạn cái nhìn tổng quan và thông tin hữu ích về năng lượng thủy điện – một nguồn năng lượng tái tạo xanh.