Định nghĩa Tiền pháp định (Fiat) là gì?

Tiền pháp định, hay còn được gọi là tiền định danh, là loại tiền tệ được chính phủ của một quốc gia phát hành và công nhận là hợp pháp. Tuy không có giá trị nội tại, tiền pháp định được xác định dựa trên quyền lực của chính phủ.

Giá trị của đồng tiền pháp định xuất phát từ tương quan giữa cung và cầu cùng với sự ổn định của chính phủ phát hành. Hiện nay, đồng tiền pháp định được sử dụng hàng ngày để thực hiện các giao dịch mua bán, trao đổi hàng hóa, dịch vụ, đầu tư và tiết kiệm trong nước. Với nhiều lợi ích đem lại, đồng tiền pháp định đã hoàn toàn thay thế chế độ vàng và hệ thống tiền hàng hóa.

Một số loại đồng tiền Fiat của các quốc gia

Do đặc điểm cơ bản của các chính phủ trong mỗi quốc gia, quy định và phân loại về tiền pháp định sẽ khác nhau.

Các đồng tiền pháp định nổi tiếng khác bao gồm Euro, Đồng Nhân dân, Đồng Franc và Đồng Yên.

Tiền Fiat có thể được sử dụng tại những địa điểm nào?

Hiện tại, hệ thống pháp luật về tiền đã được chấp nhận và áp dụng phổ biến trên toàn cầu, có thể được sử dụng để mua bán hầu hết các loại hàng hóa và dịch vụ.

Các quốc gia trên thế giới đa số đều có hệ thống tiền tệ riêng. Người dùng cũng có thể chuyển đổi giữa các đơn vị tiền tệ khác nhau khi đi nghỉ, du lịch hoặc gửi tiền trên toàn cầu.

Tiến trình phát triển của tiền Fiat

Theo các nhà sử học, tiền pháp định đã tồn tại từ lâu đời và được xác định là xuất hiện lần đầu tại Trung Quốc vào thế kỷ 11. Lúc đó, Trung Quốc gặp phải vấn đề thiếu hụt tiền xu để thực hiện các giao dịch hàng hóa, dẫn đến việc mọi người phải sử dụng những tờ giấy có ghi chú mệnh giá và được quản lý bởi chính phủ (triều đình tại thời điểm đó) như một phương thức thay thế.

Dưới thời triều đại nhà Nguyên của Hốt Tất Liệt, một hệ thống tiền giấy chính thức đã được thành lập (Sáo).

Sau này, loại tiền đó đã dần dần lan rộng sang các quốc gia khác. Vào thế kỷ 17, tiền pháp định đã được áp dụng bởi Tây Ban Nha, Thụy Điển và Hà Lan. Trong thế kỷ 18 và 19, New France ở Canada, các thuộc địa Mỹ, và chính phủ liên bang Mỹ Hoa Kỳ cũng đã thử nghiệm sử dụng tiền pháp định.

Vào năm 1972, Mỹ (Hoa Kỳ) đã từ bỏ hoàn toàn chế độ bản vị vàng dưới thời Tổng thống Nixon và chuyển sang hệ thống tiền fiat. Đây cũng là một tín hiệu quan trọng cho việc sử dụng tiền pháp định trong kinh tế toàn cầu, và tiền fiat đã trở thành xu hướng chủ đạo trong thế kỷ 20.

Cách thức hoạt động của tiền Fiat

Tiền pháp định không phụ thuộc vào hàng hóa, mà dựa trên quan hệ tin cậy giữa các chủ thể như người phát hành, người sở hữu và người sử dụng. Khi niềm tin vào giá trị của tiền mất đi, cầu cũng mất đi và giá trị tiền giảm sút.

Tiền tệ là một đơn vị đo giá trị của hàng hóa và đồng thời là một biểu hiện của giá trị kinh tế của một quốc gia. Nó thể hiện năng lực sản xuất của quốc gia đó. Khi năng lực sản xuất của quốc gia tăng, giá trị của đồng tiền đại diện cho quốc gia đó cũng tăng lên và ngược lại.

Chính phủ là tổ chức độc quyền có thẩm quyền in tiền fiat, do đó, chính phủ có quyền điều khiển hệ thống tiền tệ và áp dụng các chính sách tiền tệ (nới lỏng, thắt chặt) hoặc sử dụng các công cụ liên quan khi xảy ra các sự kiện tài chính quan trọng và khủng hoảng, nhằm đảm bảo sự ổn định tài chính của quốc gia đó.

Chính sách tiền tệ là quá trình quản lý nguồn cung tiền của Ngân hàng Trung ương (NHTW) nhằm đạt được mức lãi suất mong muốn, từ đó ổn định và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Chính sách tiền tệ có thể được phân thành hai loại: chính sách nới lỏng và chính sách thu hẹp.

Nếu một quốc gia đưa ra các quyết định sai lầm về chính sách tiền tệ và tiền pháp định, có thể dẫn đến mất giá trị của đơn vị tiền tệ do lạm phát hoặc thậm chí trở nên vô giá trong trường hợp siêu lạm phát. Khi mọi người không còn tin tưởng vào đơn vị tiền tệ của một quốc gia, giá trị của tiền sẽ không được duy trì.

Các sự kiện tại Zimbabwe (2000 – 2009), Bolivia (1984 – 1985), Hungary (1945 – 1946) là ví dụ điển hình cho việc này…

Tính chất của tiền Fiat

Lợi ích

Tiền pháp định được sử dụng để thay thế chế độ bản vị vàng không phải là một quyết định ngẫu nhiên. Có những ưu điểm sau của tiền pháp định:

Hạn chế

Tuy nhiên, tiền pháp định cũng không phải là không có nhược điểm.

Trên quá khứ, nền kinh tế của nhiều quốc gia đã chịu sự suy thoái do việc cung cấp thêm tiền mặt trong bối cảnh lạm phát, dẫn đến sự mất niềm tin của người dân vào sự ổn định của chính phủ. Điều này cũng là nguồn gốc của những lo ngại về những hệ lụy tiềm tàng trong tương lai.

Tiền giấy và tiền điện tử

Để dễ hình dung, hãy cùng khám phá và so sánh những điểm tương đồng và khác biệt giữa tiền pháp định và Bitcoin – đồng tiền điện tử đầu tiên được công nhận là pháp luật và được sử dụng như tiền tệ chính thức tại một số quốc gia như El Salvador và Venezuela.

Có điểm tương đồng: Cả hai đều không được đảm bảo bởi bất kỳ loại hàng hóa nào. Hơn nữa, cả hai đều được tạo ra nhằm phát triển nền kinh tế tài chính toàn cầu.

Khác nhau:.

Một số điểm đáng chú ý là tiền pháp định được quản lý tập trung bởi chính phủ, tổng cung có thể là vô giới hạn. Trong khi đó, tiền điện tử (cryptocurrency) hoạt động phi tập trung, với nguồn cung chủ yếu bị giới hạn (BTC). Tất cả thông tin giao dịch được ghi lại và quản lý trên sổ cái phi tập trung, được gọi là blockchain.

Tiền điện tử là một loại tiền kỹ thuật số không có hình thức vật lý và không bị ràng buộc bởi biên giới, điều này làm cho việc giao dịch trên toàn cầu trở nên dễ dàng hơn. Tuy nhiên, việc truy vết các giao dịch tiền điện tử khó khăn hơn do các hoạt động liên quan thường được thực hiện ẩn danh.

Làm thế nào để sử dụng tiền tệ truyền thống để mua tiền điện tử?

Người dùng hiện nay có thể thực hiện giao dịch mua bán tiền điện tử bằng tiền pháp định thông qua các nền tảng giao dịch đồng cấp P2P hoặc các sàn giao dịch hàng đầu trên toàn cầu như Binance, Remitano. Ngoài ra, còn có một số phương pháp khác như sử dụng thẻ Visa hoặc giao dịch OTC.

Chú ý: Việc đầu tư và giao dịch tài sản số (coin, token) hiện chưa được công nhận và bảo vệ bởi pháp luật ở một số quốc gia. Người dùng nên xem xét cẩn thận các quy định của quốc gia mình đang sống để tránh gặp phải các vấn đề liên quan đến pháp lý.

Liên kết giữa tiền mã hóa và tiền tệ truyền thống?

Tiền fiat được phát hành và kiểm soát bởi chính phủ và ngân hàng trung ương. Nó liên quan mật thiết đến niềm tin và quyền lực của chính phủ. Sự tồn tại của chính phủ và tiền fiat luôn đi đôi với nhau. Chính phủ cam kết đảm bảo tính ổn định của tiền fiat, và loại tiền này đã tồn tại từ lâu và được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới. Do đó, tiền fiat khó có thể bị hoàn toàn thay thế.

Hiện tại, crypto và tiền pháp định đang cùng tồn tại và tương complement nhau trong quá trình lưu thông. Người dùng thường mua crypto để đầu cơ hoặc đầu tư lấy lợi, sau đó chuyển đổi crypto thành tiền pháp định để mua sắm hàng hóa.

Hiện tại, có nhiều người vẫn coi crypto là một hình thức đầu tư hơn là một loại tiền tệ mới. Vì vậy, việc thay thế hoàn toàn tiền pháp định trong thời điểm hiện tại là khó khăn. Tuy nhiên, tương lai có thể mang lại một câu chuyện hoàn toàn khác. Lịch sử đã chứng minh tính dễ tổn thương của tiền pháp định, trong khi crypto mới chỉ xuất hiện trong khoảng thời gian ngắn và cần một quãng đường dài để vượt qua.

Tương lai không thể đoán trước, có thể Bitcoin và các loại tiền điện tử khác không thể thay thế tiền pháp định, nhưng sẽ mở ra một hệ thống tài chính mới tiềm năng. Một số quốc gia đã nhận thấy ưu và nhược điểm của cả hai loại tiền này để nghiên cứu một loại tiền điện tử pháp định mới.

Đồng tiền điện tử pháp định (CBDC) là gì?

Tiền điện tử pháp định của ngân hàng trung ương (CBDC) là loại tiền pháp định (fiat money) được biểu thị dưới dạng kỹ thuật số, và được phát hành, kiểm soát và bảo đảm bởi ngân hàng trung ương của một quốc gia hoặc vùng lãnh thổ có chủ quyền.

CBDC ra đời với mục tiêu số hóa tiền mặt; cung cấp một phương thức khả thi để kiểm soát nền kinh tế số; nâng cao hiệu quả điều hành chính sách tiền tệ và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Tiền điện tử pháp định có giá trị trao đổi tương đương với tiền giấy pháp định thông thường.

Công nghệ để tạo ra CBDC đa dạng tùy thuộc vào quốc gia phát hành. Một số quốc gia sử dụng công nghệ blockchain hoặc công nghệ DLT (Distributed ledger technology) để triển khai CBDC. Hiện tại, CBDC đang được thử nghiệm ở một số quốc gia và chưa được áp dụng chính thức.

Điểm danh CBDC và Stablecoin

CBDC và stablecoin có tính chất tương đồng, đặc biệt là với các fiat-backed stablecoin như USDC, USDT. Cả hai đều là loại tiền điện tử được định giá theo tỷ lệ 1-1 với tiền fiat thông thường.

Sự khác biệt quan trọng nhất giữa USDC và USDT là nguồn phát hành và quản lý. USDC và USDT được phát hành và quản lý bởi các tổ chức như Tether Limited và Circle, trong khi CBDC được phát hành bởi chính phủ và có sự bảo trợ pháp lý từ chính phủ. Ngoài ra, USDC và USDT đã được triển khai và sử dụng rộng rãi trong lĩnh vực DeFi.

CBDC và tiền kỹ thuật số (BTC, ETH…)

Tiền điện tử pháp định được lấy cảm hứng từ các đồng tiền điện tử, do đó có những điểm tương đồng và khác biệt theo các phương diện sau:

Một số Tiền điện tử của Ngân hàng trung ương đang được phát triển trên toàn cầu

1. Đồng tiền điện tử Euro.

Đồng e-Euro sẽ được phát hành bởi Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và các ngân hàng quốc gia trong khu vực. Nó sẽ không thay thế hoàn toàn tiền mặt, mà sẽ tồn tại song song với hệ thống tiền mặt hiện có.

Theo Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB), việc thử nghiệm e-Euro đã được khởi đầu từ tháng 7/2021 và dự kiến sẽ kéo dài cho đến cuối năm 2023. Sau đó, các quốc gia trong khu vực sẽ tổ chức cuộc họp để xem xét việc lưu thông đồng tiền này vào năm 2025.

Liên minh châu Âu đã đưa ra kế hoạch phát hành đồng e-Euro, đây là một bước tiến quan trọng. Châu Âu mong muốn đồng tiền này được phổ biến trên toàn thế giới, nhằm hỗ trợ quá trình số hóa nền kinh tế châu Âu và thúc đẩy sự đổi mới trong thanh toán bán lẻ.

2. Tiền điện tử e-CNY.

Vào tháng 8 năm 2019, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (People’s Bank of China – PBOC) đã thông báo rằng họ sẽ phát hành đồng tiền kỹ thuật số riêng, nhằm trở thành quốc gia đầu tiên trên thế giới có đồng tiền kỹ thuật số riêng. Thông tin này được công bố tại China Finance 40 Forum.

Trung Quốc đã tiến hành thử nghiệm e-CNY ở nhiều địa phương khác nhau nhằm đánh giá tính ổn định và đáng tin cậy của hệ thống và đường truyền. Trong thời gian tới, Trung Quốc sẽ tiếp tục thử nghiệm e-CNY với sự hợp tác của Thái Lan và các Tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE).

PBOC đang có kế hoạch sử dụng đồng tiền điện tử pháp định của riêng mình để toàn cầu hóa đồng Nhân dân tệ. Đồng thời, việc phát hành CBDC cũng nhằm tăng cường hiệu quả cho chính sách tiền tệ trong bối cảnh kinh tế số của Trung Quốc.

3. Đồng tiền kỹ thuật số của Nhật Bản.

Từ quý 4 năm 2021, Ngân hàng Trung ương Nhật Bản (BOJ) đã bắt đầu thực hiện thử nghiệm CBDC. Trong 3 tháng đầu, BOJ dự định xây dựng một hệ thống trên internet để kiểm tra các chức năng cơ bản của CBDC, bao gồm phát hành và rút tiền từ các tổ chức tài chính, và chuyển tiền giữa các tổ chức này.

Trong giai đoạn 2, BOJ sẽ khám phá các phương pháp để ngăn chặn những nguy cơ đối với sự ổn định của hệ thống tài chính khi chuyển tiền từ tài khoản tiết kiệm ngân hàng sang CBDC.

Giai đoạn cuối cùng có sự tham gia của các doanh nghiệp tư nhân và người tiêu dùng, nhằm kiểm tra tính khả thi và độ an toàn của tiền điện tử như một phương tiện thanh toán song song với tiền mặt.

Việc nghiên cứu và phát triển tiền điện tử đóng vai trò cực kỳ quan trọng, các quốc gia lớn trên thế giới đang rất chú trọng đến việc này và đầu tư rất nhiều thời gian và công sức vào việc phát triển CBDC. Mặc dù quá trình nghiên cứu và phát triển này tốn kém và kéo dài, nhưng nó có thể mang lại nhiều lợi ích đáng kể cho đồng tiền của quốc gia đó.

Kết thúc

Tiền pháp định đã có lịch sử lâu đời và vẫn đóng vai trò quan trọng trong hệ thống tài chính của các quốc gia. Hiện tại, tiền pháp định và crypto đang tồn tại song hành và hỗ trợ lẫn nhau. Tuy nhiên, không có dấu hiệu cho thấy crypto sẽ thay thế hoàn toàn tiền pháp định trong tương lai gần. Thay vào đó, các quốc gia lớn trên thế giới đang nghiên cứu cách kết hợp cả hai loại tiền này.

Trong tương lai, khi các quốc gia hoàn tất việc thử nghiệm về tiền điện tử pháp định, sẽ xảy ra những thay đổi đáng kể trong lĩnh vực tiền tệ toàn cầu. Điều này cũng phản ánh sự tăng cường sự quan tâm và công nhận đối với thị trường tiền điện tử.