Cầm, kỳ, thư, họa là bốn lĩnh vực nghệ thuật quan trọng trong lịch sử nghệ thuật Trung Hoa cổ đại. Trong số đó, “kỳ” đề cập đến vi môn kỳ hoặc cờ vây. Bộ môn này đã góp phần quan trọng trong văn minh hàng ngàn năm của Trung Hoa. Đầu tiên chúng ta
Cầm, kỳ, thư, họa là bốn lĩnh vực nghệ thuật quan trọng trong lịch sử nghệ thuật Trung Hoa cổ đại. Trong số đó, “kỳ” đề cập đến vi môn kỳ hoặc cờ vây. Bộ môn này đã góp phần quan trọng trong văn minh hàng ngàn năm của Trung Hoa.
Đầu tiên chúng ta hãy cùng khám phá qua:
Cờ vây đã tồn tại từ rất lâu đời và có nhiều câu chuyện huyền thoại về nguồn gốc của nó. Trong số đó, có một câu chuyện được nhiều người công nhận là cờ vây bắt đầu từ thời Nghiêu Đế.
Vua huyền thoại của Trung Hoa cổ đại (2357 TCN – 2256 TCN) được cho là đã sáng tạo ra một trò chơi để giải trí cho con trai mình. Tuy nhiên, một lời khẳng định khác cho rằng vua huyền thoại khác, Đế Thuấn (2255 TCN – 2205 TCN), đã phát minh Cờ Vây để khuyến khích sự phát triển trí tuệ của con trai.
Cờ vây có từ lâu đời, song hành cùng thăng trầm lịch sử Trung Hoa
Có một câu chuyện khác kể rằng Ngô, một tư tài của hoàng đế Thương Hiệt (từ năm 1818 đến năm 1766 TCN) đã tạo ra Cờ Vây và bài lá. Cuối cùng, một câu chuyện khác lại nói rằng Cờ Vây được sáng tạo bởi một nhà chiêm tinh thời nhà Chu (1045 – 255 TCN).
Dù có như thế nào đi nữa, Cờ Vây vẫn được công nhận là đã tồn tại ít nhất 3000 năm và có thể còn lâu hơn, điều này giải thích tại sao Cờ Vây là bàn cờ chiến thuật cổ xưa nhất trong lịch sử.
Mục Lục
Tầm quan trọng tiềm ẩn sau trò cờ vây
Bàn cờ vây được một số kỳ thủ cờ vây giỏi thời cận đại cho rằng có hình dạng giống như một vũ trụ, bởi vì nó bao gồm 360 thiên thể hợp lại. Bàn cờ có tổng cộng 19 đường dọc và 19 đường ngang, tạo thành tổng cộng 361 điểm.
Trung tâm có một điểm dư được gọi là Thiên Nguyên, còn được biết đến là Thái Cực, đại diện cho trung tâm của vũ trụ. Số 360 là số ngày trong một năm âm lịch, được chia thành bốn phần.
Bốn góc chính của bàn cờ biểu thị cho bốn mùa trong năm: xuân, hạ, thu, đông. Những quân cờ đen và trắng đại diện cho ngày và đêm. Như vậy, toàn bộ bàn cờ biểu trưng cho sự thay đổi của thiên nhiên và môi trường.
Ẩn sau trò cờ vây là một bầu trời triết lý thâm sâu
Cách sắp xếp các điểm đen và trắng trong hai quyển sách cổ ‘Hà Đồ’ và ‘Lạc Thư’ thuộc bộ ‘Chu Dịch bổn nghĩa’ rất đặc biệt và chúng đều có nguồn gốc sâu xa.
Có người cho rằng bàn cờ vây có các nét vẽ tương tự như “Lạc Thư” với 361 giao điểm, 8 ngôi sao chỉ phương, và 72 giao điểm theo vòng chu vi. Những con số này tương ứng với 360 ngày, 8 quẻ trong bát quái (càn, đoài, ly, chấn, tốn, khảm, cấn, khôn), và 72 loại thời tiết.
Quân cờ có hình dạng tròn, phần trên của quân cờ nhô lên, phần dưới của quân cờ là phẳng, được phân biệt nhau bằng hai màu trắng và đen, biểu trưng cho hai khái niệm Âm và Dương.
Cờ vây là một trò chơi cờ trong đó hai người chơi cố gắng xây dựng và chiếm đóng các vùng đất. Cách chơi của cờ vây hoàn toàn khác biệt so với cờ tướng, cờ vua, Caro hay Othello như nhiều người thường nghĩ.
Bàn cờ
Bàn cờ vây gồm 361 điểm tượng trưng cho các ngày trong 1 năm âm lịch
Bàn cờ có hình vuông, có 19 hàng và cột giao nhau, tạo thành 361 điểm giao.
Trên bàn có 9 chấm đen được gọi là sao, giúp người chơi dễ dàng xác định vị trí trên bàn cờ.
Vị trí trung tâm trên bàn cờ thường được gọi là Thiên Nguyên hoặc tengen.
Người mới bắt đầu thường chơi với bảng cờ kích thước nhỏ 9×9, sau đó là 13×13.
Quân đội và đội quân
Quân cờ có hai màu đen và trắng, sẽ được đặt lên bàn cờ tại các điểm giao nhau.
Quân cờ vây gồm 2 màu đen và trắng tượng trưng cho âm dương trong vũ trụ
Các quân cờ đứng kề nhau (theo hàng ngang, hàng dọc) sẽ tạo thành nhóm quân.
Các điểm giao cắt không có quân hoặc nhóm quân (ngang, dọc) được gọi là khí.
Quân hoặc nhóm quân nào hết khí sẽ bị nhấc ra khỏi bàn cờ và trở thành tù binh. Dưới đây là hình ảnh minh họa quá trình bắt quân: Quân trắng lần lượt siết khí của các quân đen thành hình tam giác để bắt giữ chúng.
Quân và bắt quân trong cờ vây
Hướng dẫn chơi và quy tắc của cờ vây
Các nguyên tắc
Cờ vây được chơi theo lượt, mỗi lượt người chơi đặt 1 quân. Người chơi sở hữu quân màu đen đi trước.
Người chơi có thể lựa chọn bỏ qua lượt chơi của mình nếu không cần thiết. Nếu cả hai người đều bỏ qua, ván cờ sẽ kết thúc.
Một quân khi đặt xuống bàn phải có tối thiểu 1 khí và không được di chuyển nữa.
Không mắc kẹt: không được đánh một nước giống như trạng thái trước đó của bàn cờ. Ví dụ:
Không ăn đi ăn lại 1 quân liên tục
Trong trường hợp đen đánh ở a để ăn quân trắng, trắng không được phép đánh lại ở a để ăn quân đen mà phải chọn một vị trí khác. Tuy nhiên, nếu đen không đánh ở vị trí B, trắng có thể đánh ở B để ăn lại quân đen. (Cách đánh này trong cờ vây được gọi là đánh cướp, và chúng ta sẽ tìm hiểu về luật này trong một bài viết khác).
1 quân cờ đều có 4 khí tức 4 đường nối ra xung quanh (trừ quân ở góc và mép bàn cờ)
Khi đặt một quân cờ xuống một giao điểm, tất cả các giao điểm xung quanh quân cờ đó được gọi là khí hoặc lối thoát.
Bạn có thể kết hợp các quân cờ với nhau để tăng sức mạnh và không gian phát triển.
Khi hai quân cờ chéo nhau không được liên kết với nhau, chúng sẽ không được coi là một nhóm. Thay vào đó, chúng sẽ trở thành hai quân cờ độc lập không thể liên kết với nhau như “A” và “B” trong hình ảnh trên.
1 lối bị chặn tức quân cờ mất đi 1 khí
Khi đối phương đặt quân gần quân của bạn, quân cờ đó sẽ mất điểm. Điều này cho thấy rằng quân của bạn đang bị tấn công.
Quân hoặc nhóm quân bị bao vây toàn bộ và không còn khả năng chiến đấu sẽ được coi là quân chết và bị loại khỏi bàn cờ.
Ví dụ: Theo hình ảnh phía trên, khi quân trắng đặt một quân cờ lên vị trí được đánh dấu bằng “X”, quân đen sẽ bị bắt và được nhấc ra khỏi bàn cờ.
1 điểm hết khí khi bị các quân khác chặn hết lối ra
Bạn có thể đặt quân ở bất kỳ vị trí nào trên bàn cờ, miễn là vị trí đó vẫn có ít nhất một lối thoát, tức là 4 đường chặn vẫn còn khí.
Bạn không thể đặt quân cờ vào vị trí đã hết khí, tương tự như vị trí tam giác đen trong hình ảnh trên.
Ngoại trừ trường hợp di chuyển vào vị trí có thể ăn quân và “hồi sinh” các quân cờ đã bị bắt.
đặt quân và các điểm hết khí để bắt ngược quân đối phương
Các khí không ổn định sẽ dễ bị bắt giữ bởi quân địch như hình ảnh phía trên.
Nếu quân Đen di chuyển vào một ô tam giác được đánh dấu phía trên, quân có thể ăn một quân hoặc giải thoát một quân hoặc một nhóm quân bất kỳ.
Khi hai bên đối đầu trong cuộc chiến, thường xảy ra tình huống một bên bị bao vây toàn bộ bởi quân đối phương. Lúc này, chúng ta cần xem xét tình trạng của bên đó. Thông thường, có thể xảy ra một trong ba trường hợp sau: bên đó còn sống, đã chết hoặc không thể xác định được.
Khi đội quân bị vây hãm
Xét các trường hợp dưới đây khi quân trắng bị bao vây hoàn toàn và không có cách nào để thoát ra.
Quân bị chết khi hết khí và không có đường trốn chạy
Quân trắng bị bao vây và hết đường trốn thoát ra ngoài, đen chỉ cần siết khí là bắt được quân trắng.
Trắng cũng có thể đi vào các khí này, tuy nhiên điều đó là vô ích khi kết cục đã định sẵn.
Tại hình dưới, đen siết khí bên ngoài, sau đó đặt quân vào khí cuối cùng để có thể bắt quân trắng.
Quân trắng sống khi tạo được 2 khí bền và vùng đất lớn
Hình phía trên, nhóm quân cũng bị bao vây và không thể thoát ra ngoài hoặc yêu cầu sự trợ giúp.
Tuy nhiên, nhóm quân này chỉ được coi là sống khi có ít nhất 2 khí bền (hoặc 2 mắt) cùng một lúc và đối phương không thể thêm khí để bắt được.
Vì sao lại như thế? Tiếp tục theo dõi nhé!
Không gian quan sát
Tại sao 2 nhóm quân bên trên lại coi là sống? Vậy thì dưới đây là giải thích cho câu hỏi đó:.
không gian không đủ lớn tạo 2 mắt nhóm quân sẽ chết
Mắt có thể được hiểu như một trạm sơn, càng nhiều trạm sơn càng mạnh mẽ, khiến quân địch không thể vây hãm và chiếm đóng được.
Một không gian mắt hay một khí là điểm nhỏ nhất.
Nhóm quân sẽ tiếp tục tồn tại ngay cả khi bị vây kín bên ngoài, miễn là họ có hai khí (hai mắt) và không bị phá hủy.
Đủ không gian tạo 2 mắt nhóm quân sẽ sống
Đen không sợ nếu có một số quân trắng trong không gian của mình. Trắng không thể chiếm hết toàn bộ không gian mắt của Đen để tránh làm mất hiệu quả của mình.
Đám đen biên chỉ có một khoảng trống mắt, nhưng Đen có thể dễ dàng chia đôi khoảng trống này để tạo sự sống nếu Trắng nhảy vào. Ví dụ, nếu Trắng đi đến vị trí A, Đen sẽ đi đến vị trí B và ngược lại.
Nếu mắt chỉ là một điểm thì chúng ta cần lưu ý đến khả năng nó là mắt giả. Một nhóm quân chỉ có thể tồn tại với hai mắt thật.
Phương pháp tính điểm
Mỗi người được tính số điểm bằng tổng số quân cờ bắt được và số đất vây hoàn toàn bằng quân của mình.
Ai nhiều điểm hơn người đó thắng. Số điểm tính bằng số quân bắt được cộng với đất chiếm
Những điều cần nhớ khi chơi cờ vây
Cờ vây là một trò chơi dựa trên việc xây dựng các lãnh thổ cho hai người chơi. Cách chơi cờ vây khác hoàn toàn với Caro hay Othello như nhiều người vẫn nghĩ.
Mục đích của cờ vây là thống trị lãnh thổ
Từ một bàn cờ trống, hai bên sẽ đặt lượt nhau quân Trắng và Đen vào. Sau đó, các quân không được phép di chuyển nữa. Nhiệm vụ của các quân là bao quanh các khu vực cụ thể trên bàn cờ để chuyển chúng thành lãnh thổ của mình.
Trận đấu kết thúc khi cả hai bên đồng loạt quyết định bỏ lượt. Lúc đó, chúng ta sẽ tiến hành đếm số lượng đất của mỗi bên. Bên nào có nhiều đất hơn sẽ giành chiến thắng.
